काठमाडौँ — भाषा पढेर जापान जाने तयारीमा रहेकी बुटवलकी सविता तामाङ दाइको सुझावपछि स्वदेशमै रोकिइन् । परिवारका अन्य सदस्यहरूले त ‘यो क्षेत्रमा जोखिम हुन्छ’ भन्दै नलाग्न दबाब दिएका थिए । तर प्याराग्लाइडिङ क्षेत्रमा महिला पाइलट निकै कम भएको थाहा पाएपछि भने यसतर्फ तामाङको आकर्षण बढ्यो ।
परिवारका सदस्यले त माने । तर बुबालाई फकाउन भने उनलाई करिब तीन महिना लाग्यो । अन्ततः बुबाले मानेपछि उनी तालिमका लागि एड्भेन्चरस् इन्टरनेसनल प्याराग्लाइडिङ स्कुल पुगिन् ।
नेपालमा व्यावसायिक रूपमा सन् २००० देखि नै प्याराग्लाइडिङ सञ्चालनमा आएको भए पनि महिला पाइलट थिएनन् । ५/६ वर्षदेखि मात्रै प्याराग्लाइडिङमा महिला पाइलटहरू बढेका नेपाल हवाई खेलकुद संस्था (ना) का अध्यक्ष सुनील भट्टराईले बताए । ‘सुरुवातमा पुरुष मात्र थिए, तर विस्तारै महिला पाइलटहरू पनि जोडिए । दुई/तीन जना महिलाले त करिब दस वर्षदेखि नै प्याराग्लाइडिङ उडाइरहेका छन्,’ उनले भने । उनका अनुसार हाल नेपालमा करिब १५ जनाको हाराहारीमा महिला पाइलट छन् । सविता जस्तै ओपन स्काई प्याराग्लाइडिङकी सञ्चालक ३१ वर्षीया शर्मिला शर्मा पनि ६ वर्षदेखि उडान भरिरहेकी छन् । दस वर्षदेखि कम्पनी चलाइरहेकी उनलाई प्याराग्लाइडिङ गर्न आउने महिला ग्राहकले सधैं एउटै प्रश्न सोध्थे, ‘महिला पाइलट छैनन् ?’ त्यही कारण उनलाई पनि प्याराग्लाइडिङ उडाउने रहर जागेको हो । त्यसपछि तालिम लिएकी उनले व्यावसायिक उडान भर्दै आएकी छन् ।
ओखलढुङ्गाकी ३७ वर्षीया सुस्मिता सुनुवार पनि विगत ६ वर्षदेखि नै उडान भर्दै आएकी छन् । एड्भेन्चरमा रुचि भएकी सुनुवार र्याफ्टिङ र कायाकिङ गर्थिन् । सुस्मिताका श्रीमान्ले प्याराग्लाइडिङ उडाउन तालिम दिन थालेपछि भने उनलाई पनि उडाउने रहर जाग्न थाल्यो । सन् २००९ मै सोलो उडान गर्न सिकेकी सुस्मितालाई कायाकिङ र र्याफ्टिङभन्दा प्याराग्लाइडिङ नै रमाइलो लाग्न थाल्यो । जसका कारण उनले पछिल्लो समय दैनिक रूपमै व्यावसायिक उडान गरिरहेकी छन् । २००९ मै प्याराग्लाइडिङ उडाउन सिकेकी भए पनि सुनुवार सन् २०१७ देखि मात्रै व्यावसायिक उडानतर्फ लागेकी हुन् । श्रीमान्ले प्याराग्लाइडिङ उडाउन छाड्न भने पनि उनको मन भने भरिएको छैन ।
‘श्रीमान्ले त नउडाउन भन्नुहुन्छ, तर मलाई भने आफू उड्न, अनि अरूलाई पनि उडाउन मन लाग्छ,’ उनले भनिन्, ‘आँखाले देखुन्जेल र कानले सुनेसम्म उडाउने आँट छ ।’ प्याराग्लाइडिङमा मानसिक रूपमा मात्र तनाव हुने तर कायाकिङ र र्याफ्टिङ मानसिकसँगै शारीरिक तनाव पनि हुने उनको अनुभव छ । ‘प्याराग्लाइडिङमा पनि सिक्ने बेलामा दुवै तनाव हुन्छ, तर उड्न थालेपछि सबै सोचमा भर पर्छ । त्यसैले यही सजिलो लाग्छ,’ उनले भनिन् । सैद्धान्तिक र प्रयोगात्मक गरी १० वटाभन्दा बढी परिक्षा दिएर मात्रै पाइलटले लाइसेन्स पाउँछ । हरेक वर्ष पाइलटको सामान अर्थात् क्यानोफी, हार्नेस, हेलमेट, प्यारासुट परीक्षण गरेर मात्रै लाइसेन्स नवीकरण हुने उनले बताइन् ।
सविता, शर्मिला र सुस्मिता मात्र होइनन्, त्रिशा श्रेष्ठ, अनुष्का सुनुवार, दुर्गामाया गुरुङ, सोममाया गुरुङ, किसु पौडेल, विवी सिन्तानलगायतका महिलाले हाल प्याराग्लाइडिङ उडाइरहेका छन् । पुरुष पाइलटका श्रीमती तथा परिवारका अन्य सदस्यहरू पनि यही क्षेत्रमा काम गर्ने र यही वातावरणमा हुर्केका महिलाहरू यसतर्फ आकर्षित भएका भट्टराईले बताए । त्यसका साथै, एड्भेन्चरमा रुचि राख्ने महिलाको पनि पछिल्लो समय यसतर्फ आकर्षण बढेको उनको भनाइ छ ।
नामा आबद्ध ६१ वटा कम्पनीमध्ये हाल ५५ प्याराग्लाइडिङ कम्पनी मात्रै दैनिक रूपमा सञ्चालन छन् । नामा हाल ३ सय ५० जना पाइलट आबद्ध छन् । तीमध्ये महिला र पुरुष गरी २ सय ५० पाइलट सक्रिय रहेका छन् । पोखरामा हुने प्याराग्लाइडिङको हाल टेक अफ प्वाइन्ट मान्द्रेढुंगा र अवतरण पामेमा हुन्छ । यसअघि सराङकोट, तोरीपानी, मान्द्रेढुंगा र तामागी जोनबाट टेक अफ हुने गरेको नाका अध्यक्ष भट्टराईले बताए । पोखरामा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनमा आएसँगै अहिले कास्कीकोटस्थित मान्द्रेढुंगालाई एक महिनाका लागि अस्थायी अनुमति दिइएको हो । ‘मान्द्रेढुंगा सराङकोटबाट ५ किमि र तोरीपानीबाट डेढ किमि पश्चिमतर्फ पर्छ,’ उनले भने, ‘अहिले अफसिजन भएकाले एउटै जोनबाट उडिरहेको छ, तर सिजनमा चाप पर्छ भन्ने हाम्रो आकलन छ । त्यसैले मान्द्रेढुंगा वरपर नै अन्य टेक अफ प्वाइन्टको खोजी भइरहेको छ ।
